Tajemnica wiecznej młodości
Naukowcy zgłębiają tajemnice golca piaskowego, dziwnego gryzonia, który zdaje się nie tracić płodności wraz z wiekiem. Odkrycia w dziedzinie biologii rozrodczej tego ssaka mogą pomóc w zrozumieniu procesów starzenia się i wprowadzeniu postępów w leczeniu niepłodności oraz innych problemów zdrowotnych u ludzi.
Kto by pomyślał, że pomarszczony, prawie ślepy i łysy ssak okaże się takim guru w zakresie wiecznej młodości?
Podobnie jak większość innych ssaków, samice naszego gatunku rodzą się ze wszystkimi jajeczkami, jakie kiedykolwiek wyprodukują w swoim życiu. Zasób ten wyczerpuje się z biegiem czasu (część przez owulację, większość przez obumieranie), powodując spadek płodności wraz z wiekiem.
Golec piaskowy jest oczywiście wyjątkowy
Ten gatunek jest niewątpliwie najdziwniejszym ssakiem, i to nie tylko ze względu na jego wygląd. Łamie wszystkie biologiczne zasady bycia ssakiem: nie ma futra, jest praktycznie zimnokrwisty, a w czasach niedoboru tlenu, jego przemiana materii przyjmuje stan zbliżony do roślin.
"Są najdłużej żyjącymi gryzoniami, prawie nigdy nie chorują na raka, nie odczuwają bólu jak inne ssaki, żyją w podziemnych koloniach, a jedynie królowa może mieć potomstwo," zachwyca się Miguel Brieño-Enríquez, badacz biologii rozrodczej na Uniwersytecie w Pittsburghu.
"Ale dla mnie najbardziej niesamowite jest to, że nigdy nie przestają rodzić potomstwa – nie mają spadku płodności wraz z wiekiem. Chcemy zrozumieć, jak to robią."
Ponieważ, mimo wielu różnic, Golec piaskowy jest wystarczająco podobny do naszego własnego gatunku, naukowcy mają nadzieję, że możemy się od niego czegoś nauczyć.
Porównując golce z myszami, badacze odkryli, że te pierwsze rodzą się z wyjątkowo dużą liczbą komórek jajowych. Po zaledwie ośmiu dniach życia średnia samica golce miała 1,5 miliona komórek jajowych we wszystkich jajnikach – 95 razy więcej niż mysz w tym samym wieku.
Co więcej, liczba tych komórek jajowych zdawała się wzrastać z każdym dniem od jej narodzin, "co nasuwa możliwość", jak piszą naukowcy, "że komórki zarodkowe aktywnie dzielą się w jajnikach po urodzeniu" golca, tworząc komórki jajowe, czyli oocyty.
"To odkrycie jest niezwykłe," mówi endokrynolog Ned Place z Cornell University.
"Podważa dogmat ustanowiony prawie 70 lat temu, który stwierdzał, że samice ssaków mają określoną liczbę jaj przed lub tuż po narodzinach, bez dodawania kolejnych do rezerw jajnikowych."
Naukowcy podejrzewają, że dożywotnia płodność golców jest niezwykłym przystosowaniem do ich długiego życia i unikalnej struktury społecznej. W przeciwieństwie do pszczół, samice golców nie rodzą się ze swoją rolą głównego rozmnożyciela. Większość kolonii ma jedną królową - dominującą samicę rozmnażającą się.
Jeśli jedyna rozmnażająca się samica w grupie umrze lub zostanie usunięta z kolonii, inne samice muszą być gotowe, aby zastąpić ją i walczyć na śmierć i życie o jej miejsce. Prawdopodobnie dlatego nawet podporządkowane samice w kolonii, które nie rozmnażają się aktywnie, zdają się utrzymywać obfite komórki zarodkowe w jajnikach.
Co więcej, te komórki zarodkowe są gotowe do działania, gdy zajdzie taka potrzeba. Gdy trzyletnie samice, które nie rozmnażają się, zostały zabrane z kolonii i pobudzone do stanu rozrodczego, komórki zarodkowe w ich jajnikach zaczęły dzielić się na oocyty, które mogą być następnie zapłodnione.
Dalsze badania są potrzebne wśród starszych golców, aby sprawdzić, czy wyspecjalizowane komórki w jajnikach tego gatunku wykazują oznaki starzenia się w późniejszych etapach ich życia.
Jednak istnieje powód, aby przypuszczać, że wysoka płodność jest utrzymywana przez dziesięciolecia.
Badanie z 2018 roku wykazało, że golce wydają się starzeć w sposób różniący się od niemal każdego innego znanego nam ssaka.
Samica golca może żyć 30 lat lub dłużej, rodząc do pięciu miotów rocznie, z których każdy zawiera około tuzina młodych. Teoretycznie, jeśli nie ma żadnej utraty płodności w ciągu całego życia samicy, mogłaby ona wyprodukować 2000 potomków jako królowa.
Jeśli naukowcy zdołają dowiedzieć się, jak jajniki golca radzą obie z utrzymaniem zdrowia na późniejszym etapie życia, być może ta wiedza pomoże również naszemu własnemu gatunkowi.
Przynajmniej na to liczy Brieño-Enríquez. A jego powody wykraczają daleko poza płodność.
"Jajnik to coś więcej niż tylko fabryka dzieci," mówi. "Zdrowie jajników wpływa na ryzyko zachorowania na raka, zdrowie serca, a nawet długość życia. Lepsze zrozumienie jajnika może pomóc nam znaleźć sposoby na poprawę ogólnego zdrowia."
Opiekun czterech kotów i dwóch psów. W zoologii od kilkunastu lat. Administrator licznych stron i grup internetowych zajmujących się zoologią. Nałogowo szkoli się w temacie opieki i żywienia zwierząt.
Dostawa w 3h!
Zainstaluj nasza aplikację - zamów z dostawą do domu tego samego dnia.
W aplikacji znajdziesz również przydatne rzeczy, w tym listę aktualnie pracujacych lekarzy weterynarii w Szczecinie.
